Programi
01Sfidat si pasojë e COVID-19
Pandemia e shkaktuar nga COVID-19 e ka goditur rëndë ekonominë shqiptare.
Për shkak të rimëkëmbjes ekonomike të ngadaltë dhe papunësisë në rritje, bizneset në sektorin e turizmit nuk do të kenë, apo do të kenë shumë pak të ardhura gjatë kulmit të sezonit turistik në korrik dhe gusht. Për më tepër, bizneset e turizmit varen shumë edhe nga turistët ndërkombëtarë që aktualisht janë dhe do të jenë në numër shumë të reduktuar në muajt e ardhshëm. Në këto kushte, sipas ekspertëve, ka të ngjarë që shumë biznese të shkojnë drejt falimentimit, sidomos ato biznese që nuk do të kenë mundësi t’u paguajnë bankave kreditë hipotekare.
Statistika për NMVM-të
Sektori i bujqësisë po ashtu është ndikuar negativisht nga situata aktuale. Bujqësia ka një rëndësi të madhe për zhvillimin socio-ekonomik të Shqipërisë, duke qenë se kontribuon me rreth 20% në PBB-në e vendit dhe përfaqëson 42% të punësimit të përgjithshëm. Shumica e pothuaj 350.000 bizneseve bujqësore janë fermerë të vegjël që jetojnë me këtë veprimtari dhe vetëm afërsisht 50.000 shoqëri tregtare janë të orientuara drejt tregut. Strukturat e fermave janë të vogla dhe komplekse, me madhësi mesatare prej 1,2 ha dhe të copëtuara në 3 deri 5 ngastra me madhësi dhe cilësi të ndryshme toke. Aktualisht ndërmarrjet mikro, të vogla dhe të mesme (NMVM) janë ato që ushtrojnë aktivitetin kryesor në zinxhirin e vlerave për tregun e brendshëm, pra, subjekte fermerë që ua sheshin produktet drejtpërdrejt restoranteve, apo shërbimeve gastronomike si edhe konsumatorëve dhe dyqaneve.
Pavarësisht nga këta dy sektorë, turizmi dhe bujqësia, duhet thënë se shoqëritë tregtare në të gjithë sektorët janë prekur nga ndikimet e krizës, përmendim tregëtinë me pakicë, tekstilet, lëkura, etj. Dhe kjo kryesisht sepse struktura e biznesit në Shqipëri kryesisht përbëhet nga biznesi i vogël.
Gjithsej 95% e 160.000 bizneseve kanë mesatarisht jo më shumë se 10 punonjës dhe si rrjedhojë, janë më të predispozuar të pësojnë dëme të konsiderueshme nga ndalimi i veprimtarive fizike të bizneseve të tyre, sidomos për shkak se shumica e tyre nuk kanë gjetur ende zgjidhje digjitale për ofrimin e produkteve dhe shërbimeve të tyre. Bizneset shqiptare duhet të përshtaten dhe t’i zhvillojnë bizneset e tyre online si në fushën e operacioneve të biznesit me klientët, ashtu edhe të operacioneve biznes me biznes. Përshtatja ndaj instrumenteve digjitalë mund t’u ofrojë atyre mundësi të reja shitjeje me afat të shkurtër, por mbi të gjitha, mund t’i bëjë këto shoqëri tregtare të përshtatshme në të ardhmen gjatë gjithë kohës së krizës, por dhe më tutje.
Për shkak të situatës në përgjithësi të vështirë, GIZ-i ka krijuar një Instrument këshillimor që ofron trajnime dhe shërbime këshillimi për NMVM-të, me mundësi edhe për të marrë grante të vogla, me qëllim për tu përshtatur në këtë situatë të re.
02Qëllimi i CoSolve-19
CoSolve-19 është një iniciativë e përbashkët e programeve dypalëshe te Bashkëpunimit gjermano-shqiptar për Zhvillim, përkatësisht: “Zhvillimi i qëndrueshëm ekonomik dhe rajonal, promovimi i punësimit, edukimi dhe trajnimi profesional” (shkurtimisht: ProSEED) dhe Zhvillimi i qëndrueshëm rural (shkurtimisht: SRD).
Qëllimi i përgjithshëm është mbështetja e NMVM-ve të prekura rëndë nga pasojat e krizës së COVID-19 në Shqipëri, pikësëpari për të ruajtur punësimin dhe pse jo edhe për ta rritur atë. Në realizimin e kësaj iniciative, ProSEED dhe SRD synojnë të japin një kontribut të rëndësishëm për NMVM-të anë e mbanë Shqipërisë në sektorët e bujqësisë, turizmit, tregtisë me pakicë dhe prodhimit. Gjithashtu, NMVM-të do të forcohen në përdorimin e zgjidhjeve të reja digjitale dhe inovacionit, jo vetëm për të amortizuar krizën aktuale, por edhe për t’i përshtatur aktivitetet e tyre me qëllim adoptimin në situatën e re post Covid.
Këto qëllime do të arrihen duke u ofruar NMVM-ve këshillim dhe trajnime të përshtatura sipas nevojave të tyre individuale duke përfshirë informacion mbi mundësitë e financimit të ideve të tyre.
03Mekanizmi i CoSolve-19
Shërbimet këshillimore janë qëllimi bazë i këtij instrumenti. Për të përmbushur pritshmëritë e NMVM-ve në lidhje me marrjen e informacionit gjithëpërfshirës dhe këshillimit të përshtatur sipas nevojave, instrumenti do të punojë ngushtësisht me NMVM-të në seancat e ndryshme të trajnimit. Pas një seance orientuese, NMVM-të do të marrin vlerësime profesionale dhe këshilla që të pasqyrojnë situatën e tyre specifike të biznesit, duke marrë në konsideratë të veçantë operacionet e biznesit si: marketingun, riorganizimin, inovacionin & teknologjinë, menaxhimin e cilësisë etj. Qëllimi i seancave këshillimore është të krijojnë ide për ndryshime dhe adoptim në situatën e re, si edhe të japin informacion rreth mundësive të financimit për nevojat e adresuara në kërkesat e bizneseve. Gjithashtu, shërbimet këshillimore duhet të sqarojnë se cilat nevoja financiare janë më të rëndësishme në situatën aktuale dhe t’u japin bizneseve një ide të përgjithshme se ku mund të gjejnë mbështetje financiare nëpërmjet skemave të ndryshme të donatorëve.
Procesi i këshillimit dhe trajnimit në thelb është i strukturuar në tre hapa:
- Hapi 1 – shërbime këshillimore qe do të rezultojnë në planin individual të ndërhyrjes për çdo biznes/fermer.
- Hapi 2 – do të zhvillohen trajnime specifike për ndryshimin/përshtatjen e planit individual të biznesit/fermerit sipas planit të veprimit të hartuar në hapin e parë.
- Hapi 3 – ka të bëje me vijimin e këshillimit/trajnimit në fazën e zbatimit të planit të ri në biznesin përkatës të planifikuar gjatë shërbimeve këshillimore.
Të tre hapat do të zbatohen brenda një periudhe maksimale prej 6 muajsh në varësi të nevojave, disponueshmërisë dhe vendndodhjes së aplikantit. Aplikantëve do tu ofrohen edhe aktivitete/trajnime të tjera në grup, me qëllim shkëmbimin e eksperiencave, apo mundësi bashkëpunimi mes tyre. Pjesëmarrësit në shërbimet këshillimore të CoSolve-19 do të zhvillojnë nje plan konkret ndërhyrjeje për biznesin e tyre dhe do të kenë mundësi që të zbatojnë ndryshime pozitive në bizneset/fermat e tyre.
Të gjitha NMVM-të që kanë marrë pjesë me sukses në seancat e trajnimit dhe ato këshillimore dhe që nuk kanë mundësi të aplikojnë në skema financiare të donatorëve të tjerë, kanë mundësinë të bëjnë kërkesë për grante të vogla nga ky instrument. Gjithsesi, NMVM-të duhet të jenë të ndërgjegjshme se ky instrument nuk mund të mbulojë të gjitha nevojat e tyre financiare.
Procesi i përzgjedhjes për grante do të bëhet nëpërmjet një thirrjeje tjetër në një fazë të mëvonshme. Përfituesit e granteve gjithashtu do të përfitojnë edhe trajnime të tjera shtesë në fazën e zbatimit të projekteve të tyre. Trajnime të tjera do të mund të ofrohen edhe për NMVM-të që nuk kanë kërkuar ndonjë mbështetje financiare, por që kanë nevojë për këshilla të vazhdueshme gjatë gjithë fazës së ndryshimit të tyre për tu adoptuar në situatën e re post Covid.